Türkiye’de Deprem Sonrası Tsunami Riski

Tsunami, başta depremler olmak üzere çeşitli nedenlerle meydana gelen dalgalardır. Doğal afetler sonucunda deniz tabanının hızlı bir şekilde değişmesi, deniz yüzeyinde birbirinden uzak ve hızlı dalga serileri oluşturur. Tsunami dalgası ile normal dalgalar arasında iki önemli fark bulunuyor. Birincisi normal dalgalar su yüzeyindeki etkilerden oluşurken, tsunami yüzeyden tabana kadar tüm su sütunun hareket etmesiyle oluşur. İkincisi ise normal dalgalar kıyıya yaklaştıkça kırılıp zayıflarken, tsunami dalgaları kırılmazlar hatta büyüklükleri artar.1,2 Türkiye’de de bazı bölgelerde deprem sonrası tsunami oluşma tehlikesi bulunuyor ve böyle bir durumla karşılaşıldığında ne yapılması gerektiğini bilmek hayati önem taşıyor.

Özellikle Doğu Akdeniz ve Marmara Deniz’inde tsunami riski olduğu bilinmektedir. Akdeniz’de ve Marmara Denizi’nde oluşabilecek 7 büyüklüğünün üzerindeki bir depremin tsunamiye sebep olma ihtimali % 10 civarındadır. Türkiye çevresindeki denizlerde yapılan araştırmalarda, son 3000 yıl içinde kayda geçmiş en az 90 adet tsunami olduğu ortaya çıkmıştır. Bunların çoğu özellikle Marmara Denizi (İstanbul ve İzmit), Ege Denizi (İzmir), ve Akdeniz (İskenderun ve Fethiye) civarında etkili olmuştur. Gerçekleşen bu tsunamilerin Türkiye ve çevresinde ciddi hasar ve kayıplara neden olduğu görülmektedir.1,3

Geçmişte gerçekleşen ve en çok bilgiye sahip olduğumuz tsunamiler 1509 ve 1894 tarihli İstanbul, 1598 Amasya, 1963 Doğu Marmara, 1939 Erzincan, 1968 Bartın depremlerinde oluşmuştur. Doğu Akdeniz’de Girit adasının batısında 365 yılında ve doğusunda 1303 yıllarında meydana gelen büyük depremler de tsunamiye yol açmış, etkileri İskenderiye’ye kadar uzanmıştır. Aynı zamanda M.Ö. 16. yüzyılda gerçekleştiği kabul edilen Ege Denizi’nde Santorini volkanının patlaması tsunamiye yol açmış, oluşan dalgalar tüm Doğu Akdeniz’de etkisini hissettirmiştir. Son olarak 30 Ekim 2020 İzmir depremi sonrasında oluşan tsunami, kıyı şeridindeki yerleşim yerlerini etkilemiştir.4,5

Tıpkı deprem öncesinde, sırasında ve sonrasında alabileceğimiz önlemler ve yapılması gerekenler olduğu gibi tsunami öncesinde, sırasında ve sonrasında da alınması gereken önlemler ve yapılması gerekenler bulunuyor.

Tsunami öncesi neler yapılabilir?1

  • Yaşadığınız bölgenin tsunami tehlikesi hakkında bilgi edinin.
  • Tsunami kaçış yollarını ve toplanma alanlarını planlayın.
  • Kuvvetli bir deprem sonrasında birkaç dakika içinde dahi tsunami oluşabileceğinin farkında olun.
  • Deprem çantası hazırlayın ve ulaşılması kolay bir yerde bulundurun.

Tsunami sırasında ve sonrasında neler yapılabilir?1

  • Deniz kenarındaysanız tsunami uyarısı aldığınızda en kısa zamanda çevrenizde bulunan en yüksek yere gidin.
  • Denizde veya teknedeyseniz daha derine doğru ilerleyin, çünkü derinlerde tsunaminin etkisi daha az görülür.
  • Tsunami dalgasına yakalandıysanız, su üstünde kalabilmenizi sağlayacak bir objeye tutunmaya çalışın.
  • Bir tsunami uyarısı aldığınızda dalgaları görmek için limana ya da sahile doğru gitmeyin.
  • Nehir ve dere kenarlarından uzak durun.
  • Yüzme biliyor olmanız güvende olduğunuz anlamına gelmez. 50 cm yüksekliğindeki hızlı bir dalga, bir insanı devirip sürükleme gücüne sahiptir.

Referanslar:

Eksiksiz malzemeleri ve eğitici içeriğiyle DEVAD Setini keşfedin.

Hemen Sipariş Ver