İzmir’in Deprem Tarihi
İzmir ve yakın çevresi birinci derece deprem bölgesi olarak değerlendirilmektedir. Tarihsel süreçte, İzmir ilinde etkili olan birçok yıkıcı deprem kaydı bulunmaktadır.1
Eski Çağ’dan 19.yüzyıla kadar bölgedeki depremler incelendiğinde, kayıtlı ilk büyük İzmir depremi M.S. 17 yılında meydana gelmiştir. Romalı Tarihçi Tacitus’un kayıtlarından bilinen 7 büyüklüğündeki deprem; İzmir, Efes, Aydın, Manisa, Alaşehir ve Sart’tı etkilemiştir. Antik dönemde İzmir ve çevresinde etkili olan bir diğer deprem ise M.S. 178 yılında gerçekleşmiş; yıkıcı etkilerinden dolayı dönemin Roma İmparatoru İzmir’i 10 yıl boyunca vergiden muaf tutmuştur. Ayrıca M.S. 253, 688, 1039, ve 1389 yıllarına ait büyük deprem kayıtları bulunmaktadır. 17.yüzyılda bölgede kayıtlara geçen en büyük deprem 23 Şubat 1653 tarihinde yaşanmıştır. Deprem üssü belirlenemese de 3 bin kişinin hayatını kaybetmesine neden olmuştur. 17.yüzyılda gerçekleşen bir diğer deprem ise, 1688 yılında gerçekleşmiş ve 20 bin kişi hayatını kaybetmiştir. 18.yüzyılda ise 1739 yılında 6.8 büyüklüğünde bir deprem, 1500 kişinin ölmesine neden olmuştur.1
19.yüzyıla geldiğimizde, kayıtlı ilk büyük deprem 31 Ekim 1817 yılında gerçekleşmiştir. Daha sonra 1828,1829,1880 ve 1881 yıllarına ait deprem kayıtları bulunmaktadır. Özellikle 1880, 1881 ve 1883 yılında meydana gelene depremler o dönemde uluslararası yapılan ticari antlaşmalar nedeniyle Amerika ve İngiltere basınında haber olmuş, depremden etkilenen insanlar için Amerika ve İngiltere’den yardımlar gelmiştir. Daha sonraki kayıtlı depremler 1885,1890 ve 1899 yıllarına aittir. 1899 yılındaki depremden sonra İzmir’de, İstanbul’daki Rasathane-i Amire’ye bağlı bir deprem şubesi açılmasına karar verilmiştir.1
20.yüzyılda ise İzmir’e ait 1900-1923 yılları arasında gerçekleşen dokuz büyük deprem kaydı bulunmaktadır. Kayıtlardaki en büyük deprem 31 Mart 1928 İzmir, Torbalı depremidir. 6.5 büyüklüğünde gerçekleşen deprem, 13-15 saniye sürmüş ve 50 kişinin ölümüne, birçok binanın yıkılmasına neden olmuştur. Depreme ait kayıtlarda, insanların yüksek seste uğultular duyduğu, tsunami oluştuğu ve çeşitli bölgelerde gökyüzünde kızıl ışık kümeleri görüldüğü bulunmaktadır. Neden olduğu hasar ve can kaybı ile büyüklüğü açısından ele alındığında İzmir ve çevresinde etkili olmuş bir diğer deprem ise 21 Eylül 1939 tarihinde yaşanan Dikili depremidir. Batı Anadolu’nun tamamında hissedilen depremde 41 kişi yaşamını yitirmiş ve yaklaşık 1000 ev yıkılmıştır.2
21.yüzyılda, İzmir ili ve ilçelerine ait dört büyük deprem kaydı bulunmaktadır. 10 Nisan 2003 İzmir, Urla 5.8, 17 Ekim 2005 Sığacık Körfezi-Seferihisar 5.7 ve 21 Ekim 2005 Sığacık körfezi-Seferihisar 5.9 büyüklüğünde depremler meydana gelmiş, can kaybı yaşanmamıştır.3 Son olarak 30 Ekim 2020’de 6.9 şiddetinde olan depremde, AFAD 11 Ekim 2020 duyurusuna göre, 115 vatandaşımız hayatını kaybetmiştir.4
Referanslar:
1) Tınal M. (2017). 19.Yüzyıl İzmir Depremleri. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(54).
2) http://kizilaytarih.org/makale-tez/mk010.pdf (Son erişim tarihi: 12.11.2020)
3)http://www.koeri.boun.edu.tr/sismo/Depremler/onemliler/17_21Ekim2005SigacikSeferihisarDepremleri.pdf (Son erişim tarihi: 12.11.2020)
4) https://izmir.afad.gov.tr/izmir-seferihisar-depremi-duyuru-76-11112020—1800 (Son erişim tarihi: 12.11.2020)