Engelli Bireyler İçin Depremde Yapılması Gerekenler

Engelli bireyler ya da yaşlılar için deprem öncesinde, sırasında ve sonrasında yapılması gerekenler zor olabilir ya da ek önlemler alınması gerekebilir. Aşağıdaki öneriler, çeşitli engellere sahip kişilerin deprem sürecini zarar görmeden atlatmasına yardımcı olabilir.

Deprem Öncesinde^1,2

• Eğer oksijen tankı ya da yaşam destek cihazları gibi ekipmanlar kullanıyorsanız bu ekipmanların güvenliği sağlanmalı ve sabitlenebilecek olanlar duvara sabitlenmeli.
• Deprem öncesinde belirleyeceğiniz, kolayca evden ayrılabileceğiniz çıkış yolu eşyalarla kapanmayacak şekilde düzenlenmeli.
• Afet planınızın parçası olarak bir kişisel destek ekibi oluşturun. Bu kişiler evinizde ya da çalıştığınız yerde sıklıkla iletişimde olduğunuz en az üç kişiden oluşan iki ekip şeklinde olabilir.
• Kişisel destek ekibinizdekileri, evinize nasıl girecekleri, size en iyi nasıl yardımcı olabilecekleri, herhangi bir ekipman ya da ilaç kullanıyorsanız nasıl kullandığınız konusunda bilgilendirin.
• Kişisel destek ekibiniz dışında bir kişiyle de ekibinizdeki insanların bilgilerini paylaşın.
• Eğer hizmet hayvanına sahipseniz ekibinizdekileri onun hakkında da bilgilendirin.
• Evinize yakın bir buluşma yeri belirleyin.
• Deprem çantanıza kullandığınız ekipmanlar ve ilaçlar için aşağıdaki eklemeleri yapmanız önemlidir;
• İlaçlar (hem reçeteli hem de reçetesiz satılan ilaçlar) ve tıbbi malzemeler
• Tıbbi bilgiler ve ilaç listesi
• Reçetelerin kopyası
• Eğer ekipman kullanıyorsanız cihaza ait yedek pil, oksijen veya nebülizör malzemeleri, kan şekeri test cihazı, hijyen ve kateter malzemeleri için özel ekipman, gözlük, baston gibi ekstra malzemeler
• Hizmet hayvanlarınızın ihtiyaç duyabileceği malzemelere ek olarak, hayvanınızın bir fotoğrafını eklemeniz ayrı düştüğünüzde daha kolay bulmanıza yardımcı olabilir.

Deprem Sırasında ve Sonrasında^1,2

Bedensel bir engeliniz varsa;

• Deprem öncesinde mutlaka deprem planınızın tatbikatını yapın ve deprem sırasında sakin bir şekilde uygulayın.
• Tekerlekli sandalyedeyseniz, kendinizi sandalyeden yere atmayın. Tekerlek frenini devreye sokun ve mümkün olduğunca sabit bir yerde kalmaya çalışın. Ellerinizle başınızı koruyun.
• Oturuyorsanız yerinizde kalın ve mümkünse başınızı koruyun.
• Ayaktaysanız oturun ve düşmemek için vücudunuzu destekleyerek başınızı koruyun.
• Eğer yataktan tek başınıza kalkamıyorsanız ve çevrenizde yardım edebilecek birisi yoksa sakin kalın ve yastık ya da battaniye gibi eşyalarla başınızı koruyun.
• Baston ya da yürüteç kullanıyorsanız; ekipmanınızdan ayrılmayın. Çök-kapan-tutun pozisyonunu sağlayamıyorsanız mümkün olduğunca yere yakın bir şekilde durmaya çalışın ve iki elinizle başınızı koruyun.

Gelişimsel / bilişsel / zihinsel engelli kişiler;

Herhangi bir zihinsel engele sahip kişiler durumlarına göre deprem sırasında kendilerini koruyabilir ya da koruyamazlar.

• Eğer kişi kendini koruyabilecek durumdaysa çök-kapan-tutun pozisyonu hakkında bilgilendirilmeli ve deprem sırasında uygulamalı.
• Kendilerini koruyamayacak durumda olan kişiler için deprem öncesinde mutlaka bir deprem planı hazırlanmalı. Yalnız kalmaları durumunda kimliklerinin anlaşılması için üstlerinde bir bilgi kartı ya da künye bulunmalı.

Görme engelli kişiler;

• Eğer kişi deprem anında bilmediği bir ortamdaysa çevresindekilerden yardım istemeli.
• Sakin olmalı ve bulunduğu çevreyi dikkatlice dinlemeli. Deprem anında düşen cisimlerden gelen sesler daha güvenli bir konuma geçmelerine yardımcı olabilir.
• Çök-kapan-tutun tekniği ile mümkün olduğunca başını korumalı.
• Deprem sonrasında bulunduğu ortamı terk ederken yaralanmamak adına önündeki engellere daha dikkatli olmalı.

İşitme engelli kişiler;

• Deprem anında çök-kapan-tutun pozisyonuna geçilmeli.
• Sakin kalın ve dışarıdan gelebilecek tehlikelere karşı mümkün olduğunca etrafı gözlemleyin.
• İşitme engelli bireyler için en büyük sorun, üzerlerine düşebilecek cisimlerdir. Bunu engellemek için eşyaları sabitleyin.
• Deprem sonrasında kullanmak için düdük ya da benzeri aletlerin yakınınızda olması faydalı olacaktır.
• Afet sonrasında evde işitme engelli bir kişinin yaşadığının anlaşılması için eve bir uyarı yerleştirilmesi önemlidir.

Eğer hizmet hayvanına sahipseniz;

• Ruhsat ve kimlik etiketlerini her zaman hizmet hayvanlarının üzerinde bulundurun.
• Aşılama dahil olmak üzere hizmet hayvanı sertifikasyon veya belgelerinin kopyalarını saklayın.
• Hizmet hayvanınızın kayıtları, ilaçları ve veterinerin iletişim bilgilerini deprem çantanıza ekleyin.
• Size yardımcı olan hayvanınız deprem sırasında korkabilir ve normal davranmayabilir. Bu duruma hazırlıklı olun ve alternatif bir ekipman kullanmanız gerekiyorsa yakınınızda olmasına dikkat etin.

Referanslar:

1. Earthquake Preparedness Guide for People with Disabilities and Other Access or Functional Needs. https://www.earthquakecountry.org/library/ShakeOut_Earthquake_Guide_Disabilities_AFN.pdf (Son erişim tarihi: 07.05.2021)
2. İSMEP Toplumu Afete Hazırlama Eğitim Materyalli. https://www.ipkb.gov.tr/wp-content/uploads/2018/10/Engelliler-icin-Depremde-Ilk-72-Saat-1.pdf (Son erişim tarihi: 07.05.2021)