Doğu Anadolu Fayı Hakkında Neler Biliyoruz?

Doğu Anadolu Fayı, Kuzey Anadolu Fay Hattı kadar aktif olmasa da geçmişte ülkemizi etkileyen birçok büyük depreme neden oldu. Peki bizler bu fay hattı hakkında neler biliyoruz ve eskiden çok sayıda deprem üreten bir sistem günümüzde neden o kadar aktif değil?

Doğu Anadolu Fay Zonu Türkiye’nin doğusunda Güneydoğu Torosları ve bu dağlar arasındaki çöküntü ovalarını yaklaşık kuzeydoğu-güneybatı doğrultusunda kesen, sol yanal, doğrultu atımlı, aktif bir fay hattı olarak tanımlanmaktadır. Bu fay sistemi farklı doğrultularda, yer yer kademeli yön değiştiren çok sayıda segment adı verilen bölümlerden oluşmaktadır.¹

Doğu Anadolu Fayını oluşturan segmentler üzerinde tarihsel kayıtlarda, 1822 Antakya Depremi 7.5, 1866 Karlıova-Bingöl Depremi 7.2 ve 1872 Amik Gölü Depremi 7.2 gibi 7 üzeri büyüklükte depremler meydana geldiği görülmektedir. 1900’den sonra aletsel ölçümlerin yapıldığı dönemde ise 1971 tarihinde Bingöl ve çevresini etkileyen depremle dikkatleri üzerine çekmiştir. 6.8 büyüklüğündeki depremde 875 kişi hayatını kaybetmiş, 5.583 ev ağır hasar görmüştür.^1,2

Eskiden arka arkaya 7 ve üzeri büyüklükte birçok deprem üreten Doğu Anadolu Fayı neden daha sessiz konusuna gelirsek, Kuzey Anadolu ve Doğu Anadolu Fayları birleşik faylardır. Bu tür fayların en tipik özelliği; biri aktif haldeyken diğerinin kilitlenmesidir.  Dolayısı ile Kuzey Anadolu Fayı aktif haldeyken Doğu Anadolu Fayı’nın kilitlenmiş olduğu aletsel kayıtlarda görülmektedir.³

Geçtiğimiz yüzyılda Kuzey Anadolu Fayı üzerinde yüzey kırığı oluşturan 20 yıkıcı deprem meydana gelmiştir. Doğu Anadolu Fay Hattı’nda ise yıkıcı deprem sayısı 7’dir. Doğu Anadolu Fayı’nın segment uzunluklarına bakıldığında ise her segmentin 7 ve üzeri büyüklükte deprem üretme ihtimali olduğu görülmektedir.³

Bildiğiniz gibi günümüzde nerede, ne zaman ve hangi büyüklükte deprem olacağını söyleyebilecek bir teknoloji henüz bulunmuyor. Zaman içerisinde yapılan araştırmalar sayesinde deprem ve Doğu Anadolu Fayı gibi deprem potansiyeli yüksek yapılar hakkında daha çok bilgi ediniyoruz. Bu yapılan çalışmalar ışığında bir deprem ülkesinde yaşadığımızı unutmamamız; deprem öncesinde, anında ve sonrasında neler yapmamız gerektiğini bilmemiz hayati önem taşıyor.

Referanslar:

• https://sbd.aku.edu.tr/V1/aozdemir.pdf (Son erişim tarihi: 10.02.2021)
• https://deprem.afad.gov.tr/tarihteBuAy?id=23 (Son erişim tarihi: 10.02.2021)
• Kartal, Recai & Kadirioğlu, Filiz. (2013). Doğu Anadolu Fayının Sismotektoniği Ve Bu Fay Üzerindeki Son Beş Yıllık Deprem Aktivitesinin İstatistiksel Analizi.