Depremden Sonra Güvende Kalmak İçin Yapmanız Gerekenler
Hasarlı binalar ve zarar görmüş elektrik kabloları ya da sızıntı yapan gaz ve su hatları, bir depremden sonra karşılaşabileceğiniz tehlikelerden sadece birkaçıdır. Aşağıdaki öneriler, deprem sonrasında kendinizi ve sevdiklerinizi güvende tutmanıza yardımcı olabilir.
- Artçı sarsıntılara dikkat edin.1
Bir depremden sonra artçı sarsıntılarla karşılaşabilirsiniz. Artçı depremler, daha büyük bir depremi izleyen daha küçük depremlerdir. Bunlar, bir depremden dakikalar, günler, haftalar ve hatta aylar sonra olabilir. Bir artçı sarsıntı hissederseniz, deprem sırasında yaptığınız gibi çök-kapan-tutun pozisyonuna geçin.
- Enkaz altında kaldıysanız, dikkat çekmeye çalışın.1
Ağzınızı, burnunuzu ve gözlerinizi tozdan koruyun. Kurtarma ekiplerinin size daha rahat ulaşması için eğer yanınızda düdük yoksa, duvar ya da boru gibi bir yapıya vurarak ses çıkarmaya çalışın.
- Tsunami riski olan bir bölgedeyseniz, iç bölgelere gidin ve daha yüksek yerler arayın.1
Bazı durumlarda depremler, sahil şeritlerinde tsunamilere neden olabilir. Bunlar, güçlü bir depremden dakikalar veya saatler sonra olabilir.
Resmi bir tsunami uyarısı duyarsanız veya bir tsunami belirtisi fark ederseniz, derhal bölgeden uzaklaşın. Mümkün olduğunca iç kesimlerdeki daha yüksek yerlere çıkın ve yetkililerin talimatlarını dinleyin.
- Hasarlı binaların yakınındaysanız dikkatli olun.1
Hasarlı bir binaya girmeyin. Depremler binalara zarar verebilir ve onları güvensiz hale getirebilir. Yerel yetkililer size içeri girmenin güvenli olduğunu söyleyene kadar bekleyin. Depremden sonra değişen ya da olağandışı sesler duyarsanız evinizi veya binanızı terk edin. Bu sesler binanın çökmek üzere olduğu anlamına gelebilir.
- Evinizde hasar olup olmadığını kontrol edin.1
Evinizin duvarlarında, zeminlerinde, kapılarında, pencerelerinde ve merdivenlerinde hasar olup olmadığını dikkatlice kontrol edin. Temelde çatlaklar veya kirişlerde yapısal hasarlar görürseniz güvenli bir yere taşınmanız gerekebilir.
- Gaz, elektrik ve su hatlarında hasar olup olmadığını kontrol edin.1
Gaz kokusu alırsanız veya kesik bir hat görürseniz, ana vanayı dışarıdan kapatın. Gaz kaçağı olmadığından emin olana kadar kibrit, çakmak, ev aletleri veya prizleri kullanmayın. Elektrik anahtarlarından çıkan kıvılcımlar gazı tutuşturarak patlamaya neden olabilir.
- Elektrik kesilirse mum yerine el feneri kullanın.1
Mum kullanmanız gerekiyorsa, alev alabilecek her şeyden uzak tutun. Daima bir yangın söndürücüyü yakınınızda bulundurun ve ailenizin onu nasıl kullanacaklarını bildiğinden emin olun.
- Enfeksiyonu önlemek için herhangi bir yaralanmaya dikkat edin.1
Deprem sırasında ve sonrasında yaralanma riski yüksektir. Küçük yaraları iyileştirmeye ve enfeksiyonu önlemeye yardımcı olmak için hızlı bir şekilde ilk yardım yöntemlerini kullanabilirsiniz.
- Yapabiliyorsanız, ihtiyacı olan diğer insanlara yardım edin.1
Yaralanmadığınızdan emin olduktan sonra, eğer kendinizi iyi hissediyorsanız başkalarına yardım edin.
- Elektrik hatlarından uzak durun.1
Başınızın üzerinde asılı olan, hasar görmüş ya da düşmüş elektrik hatlarına dikkat edin, düşen elektrik hatlarından uzak durun. Eğer imkanınız varsa bu hatları ilgili kişilere bildirin.
- Karbon monoksit zehirlenmesini önleyin.1,3
Yakıt yakan ekipmanlar karbon monoksit (CO) zehirlenmesine neden olabilir. Karbon monoksit kokusunu alamayabilirsiniz veya gazın yayıldığını göremeyebilirsiniz, ancak evinizde birikirse ani hastalığa ve ölüme neden olabilir. Bu nedenle benzin ya da kömür ile çalışan ekipmanları kullanmayın. Eğer evde doğalgaz bulunuyorsa, ana vanaları ve cihaz vanaları kapatın. Pencereleri gaz kaçağı ihtimaline karşı açın.
- Güvenmediğiniz yemek ya da içecekleri tüketmeyin.1
Elektrik kesintileri nedeniyle uygun şekilde soğutulmamış ve bozulabilir olan gıdaları atın; alışılmadık bir koku, renk veya dokuya sahip yiyecekleri tüketmeyin. Şişelenmiş, kaynatılmış veya arıtılmış su, içmek, yemek pişirmek ve kişisel hijyen için güvenlidir. Güvenmediğiniz kaynaklardan su içmeyin.
- Evinizi temizlerken önlem alın.2
Uzun kollu gömlek, uzun pantolon, iş eldivenleri, sağlam ve kalın tabanlı ayakkabılar gibi koruyucu giysiler giyin. Ağır kalıntıları kendi başınıza çıkarmaya çalışmayın. Başka biriyle çalışırken maske takın ve fiziksel mesafeyi koruyun. Küf veya diğer kalıntıları temizlerken uygun bir maske kullanın. Astım ve diğer akciğer rahatsızlıkları olan ya da bağışıklığı baskılanmış kişiler, içeride küf oluşumu bulunan binalara girmemelidir. Çocuklar afet temizleme çalışmalarına katılmamalıdır.
- Duygusal sağlığınıza dikkat edin.1
Deprem sırasında ve sonrasında farklı ve güçlü duygular yaşamak doğaldır. Bu duygularla başa çıkmak ve ihtiyaç duyduğunuzda yardım almak, size ve ailenize bu süreci atlatmak için yardımcı olabilir.
Referanslar:
- https://www.cdc.gov/disasters/earthquakes/after.html (Son erişim tarihi: 25.06.2021)
- https://www.ready.gov/earthquakes (Son erişim tarihi: 25.06.2021)
- https://www.mmo.org.tr/istanbul/haber/dogal-gaz-tesisatinda-depreme-karsi-alinacak-onlemler (Son erişim tarihi: 25.06.2021)